Brzeszcze. Śmierguśnicy żadnej pannie nie odpuszczą

W Brzeszczach w lany poniedziałek młodzi kawalerowie przebierają się w kolorowe stroje, wsiadają na wystrojone wozy i jadą do miasta z wiadrami „zapolować” na panny. Grupy śmierguśników z Brzeszcz rozpoczęły przygotowania do tego święta już w poniedziałek.

Śmierguśnicy z grupy, w której jest m.in. Zachariasz Mitoraj, Robert Grzywa, Kuba Pawlusiak i Wojtek Łukasik, rozpoczęli prace od wysprzątania stodoły, w której przez tydzień będą zbierać materiały i budować konstrukcję na przyczepę oraz ją ozdabiać. - Wóz już stoi, teraz nadszedł czas na położenie belek - mówią.

Z kolei wczoraj stodołę odwiedziły dziewczyny przygotowujące im jedzenie i jak co roku pomagające w wykonaniu ozdób, które zawisną na pojeździe. - Chyba mają nadzieję, że dzięki temu nie zostaną oblane - śmieje się Robert Grzywa, który jako śmierguśnik jeździ już 7. rok.

Ozdoby to przede wszystkim brzózki oraz różne kwiaty, serpentyny i wstążki wykonane z bibuły. W przyozdabianiu wozu nie ma ograniczeń. - Raz w śmiergusta tak padał śnieg, że przyczepiliśmy do traktora... narty - wspomina Kuba Pawlusiak.

Przygotowanie wozu to nie wszystko. Kawalerowie muszą zadbać też o to, by byli głośni. - Mamy specjalną trąbkę do traktora, megafon, a teraz staramy się o syrenę strażacką - mówi Wojtek Łukasik. - Gospodarze muszą wiedzieć, że nadjeżdżamy - zaznacza. Oprócz tego na każdym wozie powinien znaleźć się jakiś grajek. - Mamy to szczęście, że jest z nami akordeonista, który przygrywa nam do ludowych przyśpiewek - mówi Zachariasz. Ponadto grupa ma swój autorski śpiewnik. - Jest tam nawet zabawna piosenka o każdym z nas - dodaje Robert.

Najważniejsze podczas całego śmiergusta są jednak stroje. Każdy kawaler ma inny, który sam przygotował ze starych pidżam i pstrokatych frędzli. - Musi być przede wszystkim kolorowy. Niektórzy z nas mają także zabawne maski - opowiada Zachariasz Mitoraj. Często bywa tak, że śmierguśnik, który już się ożenił, przekazuje swój strój początkującym chłopakom.

Wszyscy liczą na to, że dopisze pogoda. - Chcielibyśmy w końcu trochę polać ludzi wodą - śmieją się. W ubiegłych latach było zbyt zimno. Wtedy wszystkie grupy ustalały między sobą, że nie będą nikogo oblewać, a jedynie rozdawać cukierki. - Ważne jest, by zachować umiar i bawić się z rozsądkiem - podkreślają kawalerowie.

Wszystkie grupy śmierguśników będą spotykać się pod kościołem w Brzeszczach po mszach, by oblewać panny wodą. Zazwyczaj jest to ok. 5-6 wozów wypełnionych kawalerami. - Niestety, w tym roku będą tylko cztery. To najmniejszy skład od niepamiętnych czasów - mówi Robert. Stało się tak dlatego, że dużo młodych ludzi wyjechało, a część już po prostu wyrosła z zabawy. - Będziemy jeździć póki młodsze pokolenie nas nie zastąpi. To wszystko dlatego, że czujemy tę tradycję we krwi - zapewnia Zachariasz Mitoraj.

FAKTY:

• Śmierguśnicy będą jeździć po ulicach Brzeszcz przez cały lany poniedziałek, jak zapewniają, dopóki starczy im sił.
• Spotkać ich będzie można po każdej mszy pod kościołem św. Urbana przy ul. Kościelnej 2. Będą również jeździć do gospodarzy, którzy zaprosili ich wcześniej do swoich domów. Tam dostaną poczęstunek, będą śpiewać i oblewać ich córki. Bowiem jak mówi tradycja, dziewczyny, które nie zostaną oblane, mogą zostać starymi pannami. Natomiast oblanie wodą wróży powodzenie.
• Ze śmiergustem w Brzeszczach wiąże się długoletnia tradycja. Sięga ona XIX w. Na początku przebierano się za poważane wtedy osoby, np. za lekarzy, górników czy rzemieślników. Wielu miało również na głowie maski, np. bociana, co przetrwało do dziś. Oznaczało to, że zbliża się wiosna i panna zostanie wydana za mąż. Z kolei kolorowe wozy były ciągnięte przez konie. Jeśli jednak ktoś nie miał swojego wozu, to ozdabiał rower i tak jeździł po mieście.
• Tradycja kultywowana jest głównie na obszarze północno-zachodniej części ziemi oświęcimskiej, czyli w okolicach Brzeszcz, Wilamowic oraz Kóz.